L’8 novembre del 63. a.C. Cicerone pronuncia nel tempio di Giove Statore la prima oratio in Catilinam.
M. CICERONIS TULLI ORATIO IN L. CATILINAM PRIMA
IN SENATU HABITA A.D. VI. ID. NOV
La reazione di Catilina nel resoconto di Sallustio, De Coniuratione Catilinae, 31:
At Catilinae crudelis animus eădem illa movebat, tametsi praesidia parabantur et ipse lege Plautia interrogatus erat ab L. Paulo. Postremo, dissimulandi causa aut sui expurgandi, sicut iurgio lacessitus foret, in senatum venit. Tum M. Tullius consul, sive praesentiam eius timens, sive ira commotus, orationem habuit luculentam atque utilem rei publicae, quam postea scriptam edidit. Sed ubi ille assedit, Catilina, ut erat paratus ad dissimulanda omnia, demisso vultu, voce supplici, postulare a patribus coepit ne quid de se temĕre crederent: ea familia ortum, ita se ab adulescentia vitam instituisse, ut omnia bona in spe haberet; ne existimarent sibi, patricio homini, cuius ipsius atque maiorum plurima beneficia in plebem Romanam essent, perdita re publica opus esse, cum eam servaret M. Tullius, inquilinus civis urbis Romae. Ad hoc male dicta alia cum adderet, obstrepĕre omnes, hostem atque parricidam vocare. Tum ille furibundus “Quoniam quidem circumventus” inquit “ab inimicis praeceps agor, incendium meum ruina estinguam.”
